Co to jest reklama podprogowa – codziennie jesteśmy bombardowani reklamami. Reklamy w telewizji, wyskakujące okienka w internecie, billboardy i inne. Producenci oraz usługodawcy prześcigają się w coraz to nowszych sposobach na pozyskanie klientów. Najważniejszym i najtrudniejszym krokiem jest zdobycie uwagi odbiorcy, a następnie jego przyciągnięcie. W zależności od rodzaju grupy docelowej, od branży i innych czynników, marketingowcy stosują różne rodzaje reklam. Dostarczane są one także różnymi kanałami przekazu.
Kiedy jest to tylko promowanie produktu, a kiedy to już manipulacja? Jako konsument warto być świadomym tego, jak wpływają na nas reklamy i w jaki sposób ich twórcy próbują nas przekonać. Warto też wiedzieć czym charakteryzuje się reklama podprogowa, która jest prawnie zakazaną formą promocji. Co to jest, gdzie możemy ją spotkać? Czy jej stosowanie jest legalne? Wszystkiego dowiecie się w poniższym artykule.
Co to jest reklama podprogowa?
Wyjaśniając to pojęcie warto zacząć od tego, czym właściwie jest przekaz podprogowy. Jest to informacja przekazywana odbiorcy w taki sposób, aby nie mógł on tego zauważyć w sposób świadomy. Reklama podprogowa ma więc na celu oddziaływanie na mózg w taki sposób, aby nie doszło to do świadomości odbiorcy. Aby świadomie zarejestrować reklamę wizualną, ludzie ciało potrzebuje około 0,05 sekundy. Informacja ta została wykorzystana tworząc komunikaty wysyłane podprogowo. Jest to przekaz zazwyczaj wizualny lub dźwiękowy, emitowany przez tak krótki czas, że człowiek nie zauważa jego pojawienia się. Taki komunikat jest sprytnie ukryty wśród innej oficjalnej treści, która jest nam dostarczana np. podczas filmu. Późniejsze badania wykazywały, że aby taka reklama była skuteczna, konieczne jest zapewnienie bardzo specyficznych warunków, które są mało prawdopodobne do uzyskania w warunkach domowych czy w sali kinowej. Należą do nich m.in. odpowiednie oświetlenie w miejscu emitowania przekazu, odpowiednia odległość odbiorców od nośnika informacji, a także eliminacja czynników zewnętrznych, które mogą przeszkodzić w odbiorze informacji. Strach społeczeństwa został tym trochę uspokojony, jednak nadal jest to forma reklamy, która budzi najwięcej kontrowersji.
Czy stosowanie tej reklamy jest legalne?
Obecnie w Polsce stosowanie reklamy podprogowej jest niezgodne na mocy ustawy o radiofonii i telewizji. Jednak opinie psychologów w temacie jej skuteczności bardzo się od siebie różnią. Wielu z nich twierdzi, że przypisywanie takiej mocy przekazom podprogowym jest dużą przesadą. Swoją opinię opierają m.in. na eksperymentach, jakie były później wykonywane w tym temacie. Zazwyczaj notowano wzrost sprzedaży reklamowanych produktów zaledwie o kilka procent, a czasem w ogóle. Nie wiadomo też czy takie wyniki nie były spowodowane innymi czynnikami współistniejącymi. Pomimo wykonywania wielu badań w tym temacie, hipoteza na temat skuteczności stosowania przekazu podprogowego nadal nie została jednoznacznie potwierdzona ani obalona. Nie zmienia to jednak faktu, że próba wpływania na ludzką podświadomość to coś, na co nikt nie chce się godzić. Jest to działanie nieetyczne, które możemy uznać za manipulację, ponieważ nie możemy świadomie zareagować na odbierane przez nas sygnały.
Przykłady reklamy podprogowej
Reklama podprogowa znana jest już z dawnych lat, kiedy w jednym z filmów odtwarzanych w kinie zostały ukryte stopklatki zachęcające do jedzenia popcornu i picia coca-coli. Wg doniesień działanie to spowodowało ogromny wzrost tych produktów w danej kasie kinowej. Dzisiaj nie wiadomo czy ta historia miała miejsce w rzeczywistości i czy dane są prawdziwe, jednak jest to dobry przykład omawianego rodzaju reklamy. Podprogowe komunikaty mogą też przybierać inne formy. Znane są próby kodowania ich w ścieżkach dźwiękowych. Wiele osób doszukuje się tego rodzaju przekazu na zdjęciach czy w wypowiedziach. Na zdjęciu możemy dostrzec produkty ułożone w kształt, który ma nam coś sugerować. W wypowiedziach poszczególne słowa mogą tworzyć wypowiedzi, które wg niektórych odbiorców są przekazem podprogowym. Obiektem do umieszczenia takiego przekazu mogą być też kasetony świetlne. Jest to temat bardzo delikatny, ponieważ ciężko dostrzec granicę gdzie coś jest jedynie skojarzeniami odbiorców, a gdzie faktyczną manipulacją. Rozstrzygnięcie czy coś kwalifikuje się do reklamy podprogowej, czy też nie, jest jedynie zamiar producenta reklamy.
Brak jednoznacznych wyników badań i eksperymentów w tym temacie powoduje, że jest to kontrowersyjna sprawa. Wielu jest przestraszonych, ale wielu też zafascynowanych jej mocą. Niektórzy uważają, że jest to sposób przekazywania komunikatów, który może być wykorzystany nie tylko do promowania komercyjnych produktów, ale nawet do teorii spiskowych. Pewne jest jednak, że jest to forma wysoce nieetyczna. Na szczęście w Polsce jej stosowanie jest niezgodne z prawem. Jest także bardzo mało prawdopodobne aby jakakolwiek firma zdecydowała się na jej stosowanie z uwagi na zniszczenie swojego wizerunku i wiarygodności w razie wykrycia takiego działania.
